Wiewiórka zwyczajna

To zwinne rudowłose zwierzę (znane zoologom pod specyficzną nazwą „wiewiórka zwyczajna”) tak często spotyka się na rosyjskich otwartych przestrzeniach, że dostało się na herby miast i wsi. Dwie wiewiórki zdobią herb Zelenogradu, jedna – herb Jakucka, a para wiewiórek jest przedstawiona na herbie wsi Jarensk (obwód archangielski), który do 1924 r. miał status miasta.

Opis wiewiórki zwyczajnej

Gryzoń należący do rodziny wiewiórka, po łacinie nazywa się Sciurus vulgaris i ma inną na wpół zapomnianą nazwę - veksha. Spośród wszystkich przedstawicieli rodzaju wiewiórki (a jest to 30 gatunków żyjących w Europie, Azji, Ameryce Południowej i Północnej) tylko jeden gatunek, wiewiórka pospolita, żyje na terytorium Rosji.

Wygląd zewnętrzny

To urocze, szybkie zwierzę jest podobne do innych wiewiórek. Veksha ma proporcjonalnie smukłe ciało zakończone wyjątkowo puszystym, nieco spłaszczonym ogonem od 13 do 19 cm (około 2/3 długości ciała). Ogon wygląda płasko dzięki długim włosom (3-6 cm), rozłożonym po obu stronach.

wiewiórka dorasta do 19-28 cm, w stanie dorosłym przybiera masę około 250-340 g. Zwierzę ma zaokrągloną głowę z ciemnymi paciorkowatymi oczami i długimi zabawnymi uszami, zwieńczonymi wystającymi frędzlami (stają się bardziej zauważalne zimą).

Wibrysy, które mają szczególną wrażliwość, zdobią nie tylko pysk, ale także przednie nogi i brzuch. Nawiasem mówiąc, brzuszek wiewiórki jest zawsze jaśniejszy od czubka lub pomalowany na biało. Przednie łapy są znacznie krótsze niż tylne. Kończyny są wyposażone w ostre, wytrwałe pazury.

Ważny! Rozmiar wiewiórki zmniejsza się z obszarów górskich na równiny, czaszki również zmniejszają się z południa na północ, a kolor sierści rozjaśnia się w kierunku centralnego punktu zasięgu.

Zimą wiewiórka wyrasta na wysoką i puszystą sierść, ale latem zmienia swoją strukturę, zamieniając się w krótszą, twardą i rzadką.

Ubarwienie

Pod względem zmienności kolorystycznej Veksha jest niekwestionowanym liderem wśród licznej fauny rozległego regionu palearktycznego: zmienia kolor futra w zależności od pory roku, podgatunku, a nawet przebywania w granicach swojej populacji.

Latem strój wiewiórki projektowany jest w odcieniach brązu, czerwieni lub ciemnego brązu, zimą płaszcz staje się szary, czasem prawie czarny (czasem z brązowym odcieniem). Wśród powiek i łaciatych, których wełna jest rozcieńczona białymi plamami, a także okazy z absolutnie czarnym futrem (melaniści) i odwrotnie, z całkowitym brakiem pigmentu (albinosy).

Dalekowschodnie, karpackie i mandżurskie podgatunki wiewiórki zwyczajnej charakteryzują się brązowymi i czarnymi odcieniami zimowej wełny. A wiewiórki teleut (najwięksi przedstawiciele Veksha na terytorium byłego ZSRR) mają zimą srebrnoszary i niebieskawy kolor, a także bladoszary (z domieszką czarnego i żółtawo-rdzawego) ogona.

Wiewiórki Teleut należą do tzw. wiewiórek siwych (o czym decyduje zimowy kolor ogona). Wraz z nimi Veksha są podzielone na „brązowoogoniaste”, „czerwonogoniaste” i „czarnoogoniaste”.

Lirzenie

Zmiana sierści u wiewiórki zwyczajnej następuje, jak u większości zwierząt, dwa razy w roku. Ogon wiewiórki ma swoją własną okresowość odnawiania futra: zrzuca tylko raz w roku. Lirzenie wiosenne występuje z reguły w kwietniu - maju, a linienie jesienne występuje od września do listopada.

Jak wiadomo, linienie wszystkich ssaków jest kontrolowane przez długość dnia, który reguluje pracę przysadki mózgowej. Ta ostatnia wytwarza tyreotropinę, która (z kolei) oddziałuje na czynność tarczycy, co powoduje wydalanie.

To interesujące! Dojrzali płciowo mężczyźni zawsze zaczynają linieć wcześniej niż kobiety i młodociani urodzeni w bieżącym roku. Wiosenna zmiana futra przechodzi od głowy do nasady ogona, a jesienna – od nasady ogona do głowy.

Czas wylinki jest bardzo zmienny, ponieważ zależy od dostępności paszy i warunków klimatycznych. Przy obfitej bazie paszowej zmiana wełny wiewiórczej zaczyna się i kończy wcześniej, na chudszą - nie tylko opóźnioną, ale i rozciągniętą.

Styl życia, charakter

Ten mobilny gryzoń nie różni się terytorialnością, dlatego poszczególne obszary wiewiórki są zwykle nie tylko nie wyrażane, ale także często ułożone jeden na drugim.

Veksha prowadzi głównie nadrzewny tryb życia, wykazując szczególny wigor w godzinach porannych i wieczornych. W tym czasie przemierza las w poszukiwaniu pożywienia, co zajmuje jej 60-80% aktywnego czasu. Widząc niebezpieczeństwo, woli schować się w koronie drzewa.

Wiewiórka z łatwością przelatuje z jednego drzewa na drugie, pokonując 3-4 m w linii prostej i 10-15 m po łuku w dół, używając ogona jako steru. Zimą, żeby nie przymarzać łap, bardziej skacze na szczyty. W okresie godowym, a także przy braku śniegu zwykle porusza się po ziemi (podskoki do 1 m).

W najcięższe mrozy i przy złej pogodzie potrafi bez końca siedzieć w schronie, zapadając w pół drzemki. Tylko niesłabnący głód może sprawić, że Vicky wyjdzie z ukrycia zimą.

Gdzie mieszka wiewiórka?

Czymkolwiek jest domek dla wiewiórek, zawsze będzie znajdował się na drzewie. W lesie liściastym wiewiórka lubi osiedlać się w dziuplach, wypychając je porostami, trawą i suchymi liśćmi.

W lesie iglastym buduje zwykle gniazda (o średnicy 25-30 cm), umieszczając je na wysokości 7-15 m wśród gęstych gałęzi. Takiemu gnieździe, zwanemu gayn, kształt kuli nadaje veksha, wyścielając je wewnątrz liśćmi, włosami, mchem i trawą.

To interesujące! Aby nie zawracać sobie głowy budową gniazda, wiewiórka zajmuje ptaszarnię. Osobniki samca nie zadają sobie trudu budowania własnego gniazda, ale osiedlają się w obudowach pozostawionych przez samice lub w pustych gniazdach srok, kosów i wron.

Biolodzy obliczyli, że każdy gryzoń „wydzierżawia” kilka schronień (do 15), zmieniając je co 2-3 dni (ewentualnie uciekając przed pasożytami). Jeśli samica ma wiewiórki, ciągnie je w zęby. W jednym gnieździe zimą gromadzą się do 3-6 wieków, pomimo skłonności tych zwierząt do samotnego trybu życia.

Migracje

Informacje o wielkich migracjach wiewiórek można znaleźć w starych kronikach rosyjskich.

Wędrówki występują pod koniec lata – początek jesieni, a przyczyną są często pożary lasów i susze, ale częściej – skromne zbiory podstawowej paszy dla wiewiórek, orzechów czy nasion drzew iglastych.

Długie i długie migracje o długości 250-300 km są rzadkie: z reguły wiewiórki przemieszczają się na mniejsze odległości do sąsiedniego lasu.

Podczas migracji gryzonie skaczą jeden po drugim, ale tworzą szeroki front (około 100-300 km), nie zabłąkając się w stada i duże grupy. Masowy charakter odnotowuje się dopiero przed naturalnymi przeszkodami.

Podczas wędrówek wiewiórka pokonuje wiele naturalnych stref i przeszkód, m.in.:

• step;
• tundra i tundra leśna;
• wyspy;
• zatoki i rzeki morskie;
• Górskie szczyty;
• rozliczenia.

Migracji zawsze towarzyszy śmierć wiewiórek, które toną, zamarzają, umierają z wycieńczenia i wpadają w zęby drapieżników.

Wraz z masowymi migracjami obserwuje się migracje sezonowe, które wiążą się z przechodzeniem młodych zwierząt do samodzielnego życia, a także ze stopniowym dojrzewaniem paszy. Migracje sezonowe z brakiem pożywienia zamieniają się w migracje.

Zasiedlanie młodocianych Vekszy następuje w sierpniu/wrześniu oraz w październiku/listopadzie, kiedy oddalają się one 70–350 km od swoich rodzimych gniazd.

To prawda, że ​​niektóre z dojrzałych płciowo białek pozostają na swoim miejscu. Zmieniają jedynie skład diety, przestawiając się na roślinność niskokaloryczną z dużą zawartością błonnika:

• porosty;
• nerki;
• kora młodych pędów;
• igły.

To właśnie ta grupa gryzoni staje się podstawą odbudowy lokalnej populacji wiewiórek.

Długość życia

W naturze zwykła wiewiórka ma bardzo krótką żywotność: osoba w wieku powyżej 4 lat jest uważana za starą. Takie „długie wątróbki” w populacji stanowią nie więcej niż 10%. Ale w niewoli (bez wrogów i z dobrym odżywianiem) Vksha żyje do 10-12 lat.

Siedlisko, siedliska

Wiewiórka zwyczajna (reprezentowana przez 40 podgatunków) wybrała strefę borealną kontynentu euroazjatyckiego od wybrzeży Atlantyku po Kamczatkę, Sachalin i około. Hokkaido.

Zwierzę zalało Syberię, Daleki Wschód i europejską część Rosji. Pierwsze wiewiórki weszły na Kamczatkę około 1923-24. Veksha przystosowała się nawet do życia w Tien Shan, a na Kaukazie i na Krymie osiedliła się w krajobrazach kulturowych (winnice i ogrody).

Wiewiórka jako typowa mieszkanka lasu preferuje lasy mieszane iglasto-liściaste z obfitą bazą paszową (nasiona drzew).

Ponadto zwierzę chętnie osiedla się na takich plantacjach jak:

• lasy cedrowe;
• zarośla cedru karłowatego;
• lasy świerkowe;
• lasy modrzewiowe;
• lasy jodłowe;
• mieszane lasy sosnowe.

Zauważono, że zagęszczenie populacji wiewiórki zmniejsza się w kierunku tych północnych rejonów, gdzie dominują lasy sosnowe i modrzewiowe.

Wspólne odżywianie białkowe

Zainteresowania kulinarne Vekszy są rozległe (ponad 130 pozycji), ale głównym pożywieniem są nasiona drzew iglastych, w tym sosny, świerka, cedru syberyjskiego, modrzewia i jodły. W regionach południowych, gdzie jest dużo lasów dębowych (z zaroślami leszczyny), chętnie podgryza orzechy laskowe i żołędzie.

W przypadku awarii głównego pokarmu białko zostaje przeniesione do pąków i pędów drzew, kłączy i bulw, porostów, jagód, roślin zielnych i grzybów (preferuje jelenie trufle).

Gdy brakuje paszy, białko zamienia się w szkodnika, pożerając pąki kwiatowe jodeł. Podczas zabaw miłosnych często przechodzi na pokarm dla zwierząt – owadów z larwami, pisklętami, jajami i małymi kręgowcami.

Wiewiórka jest ostrożna i zaopatruje się na zimę w orzechy, żołędzie i szyszki, wpychając je do zagłębień lub zakopując między korzeniami. Ponadto suszy grzyby wieszając je między gałęziami. Veksha ma krótką pamięć: zapomina o swoich magazynach i natrafia na nie przypadkiem.

To interesujące! Wiewiórkowa „skleroza” jest wykorzystywana przez innych mieszkańców lasu (niedźwiedzie, gryzonie i ptaki), którzy zjadają jej „konserwy”. Jednak veksha płaci im tą samą monetą, znajdując pod 1,5 m warstwą śniegu zapasy myszy, wiewiórki i dziadków do orzechów.

Wychodząc z zimowania wiewiórka nie stroni od kości martwych zwierząt i odwiedza lizawki solne. Dzienne spożycie pokarmu zmienia się w zależności od pory roku: wiosną, w okresie lęgowym białko zjada do 80 g, zimą - nie więcej niż 35 g.

Reprodukcja i potomstwo

Vekshas wyróżniają się zwiększoną plennością, przynosząc do 2 miotów rocznie, a na południu zasięgu do trzech. Tylko wiewiórka jakucka rodzi raz w roku. Początek sezonu godowego jest związany z szerokością geograficzną danego obszaru, liczbą zwierząt gospodarskich i dostępnością pożywienia, ale zwykle rozpoczyna się pod koniec stycznia - początek marca, a kończy w lipcu - sierpniu.

Suce nie brakuje chłopaków, wybierając spośród 3-6 chętnych, którzy w walce o nią głośno mruczą, gonią rywalki i nerwowo pukają łapami w gałęzie. Po stosunku ze zwycięzcą samica buduje zadbane i obszerne gniazdo (często dwa lub trzy), w którym jej lęg pojawi się po 35–38 dniach.

To interesujące! Po odchowaniu pierwszego miotu matka odżywia się i ponownie kojarzy, więc odstęp między porodami wynosi czasem 13 tygodni. Jesienią (październik - listopad) populacja Veksha to zwykle 2/3 reprezentowane przez wiewiórki podroczneoraz.

W miocie jest od 3 do 10 nagich, niewidomych wiewiórek, każda ważąca około 8 gram. Z reguły w drugim miocie jest mniej szczeniąt. Ich włosy zaczynają rosnąć po kilku tygodniach, a oczy otwierają się po miesiącu, po czym wiewiórki już wypełzają z gniazda.

Matka karmi je mlekiem przez około 40-50 dni, a po osiągnięciu 8-10 tygodnia życia maluchy ją opuszczają. Płodność u młodych wiewiórek występuje w wieku 9-12 miesięcy.

Naturalni wrogowie

Na wiewiórkę polują drapieżniki:

• Kuna leśna;
• jastrząb gołębiarz;
• lisy;
• sowy;
• sable (w azjatyckiej części Federacji Rosyjskiej);
• harza (Daleki Wschód);
• koty.

Biolodzy zapewniają, że ataki drapieżników w niewielkim stopniu szkodzą populacji, czego nie można powiedzieć o epizootiach i braku pożywienia. Infekcje pojawiają się zwykle późną jesienią, ale szczególnie szerzą się wiosną. Wiewiórki są nieustannie pasożytowane przez kleszcze, robaki i pchły. Nic dziwnego, że setki gryzoni umiera na tularemię, kokcydiozę i posocznicę krwotoczną.

Wartość handlowa

Wiewiórka zwyczajna należy do cennego zwierzęcia futerkowego, będącego jednym z kluczowych przedmiotów krajowego handlu futrami. Na terenie Federacji Rosyjskiej wydobywany jest w lasach części europejskiej, Uralu, Jakucji, Syberii i Dalekiego Wschodu.

W czasach sowieckich wiewiórka (pod względem ilości zebranego futra) była gorsza od jednego sobola, ale teraz masowe spożycie skór jest znacznie ograniczone. Tak więc od 2009 roku wiewiórka nie była nawet wystawiana na aukcjach futer w Rosji.

Populacja i status gatunku

Na liczebność wiewiórek pospolitych wpływa plon głównego pokarmu: po płodnym roku następuje eksplozja urodzeń (400%), po chudym - dziesięciokrotny spadek liczebności.

Obsada zwierząt rośnie na wschód i południe od zasięgu: w rejonie Moskwy wynosi 20–90 wiewiórek na 1000. ha, na Syberii Wschodniej - od 80 do 300 na 1000. mam. Na liczbę weksz wpływa również ich siedlisko. Większość wiewiórek występuje w lasach cedrowych (400-500 głów na 1000. ha).

To interesujące! Wiadomo, że w Irlandii i Anglii wiewiórkę zwyczajną zastąpiła importowana wiewiórka szara, która jako pierwsza zaraziła się jednym z groźnych wirusów ospy. Na Kaukazie wręcz przeciwnie, wprowadzona veksha wypędziła rodzimą perską wiewiórkę z lasów iglastych.

Tam, gdzie rozwija się łowisko wiewiórek, populacja odnawia się w ciągu zaledwie 3-4 lat. Istnieje również zwiększona śmiertelność młodych zwierząt: tylko 15-25% wiewiórek przeżywa pierwszą zimę.

Wspólna wiewiórka wideo