Niedźwiedzie (łac. Ursidae)

Niedźwiedzie lub niedźwiedzie (łac. Ursidae) – rodzina obejmująca ssaki z rzędu zwierząt drapieżnych. Różnica między wszystkimi niedźwiedziami a innymi psimi zwierzętami jest reprezentowana przez bardziej krępą i dobrze rozwiniętą sylwetkę.

Opis niedźwiedzia

Wszystkie ssaki z rzędu Carnivores wywodzą się z grupy prymitywnych drapieżników podobnych do kuny, znanych jako myacidae (Miacidae), żyjących w paleocenie i eocenie. Wszystkie niedźwiedzie należą do dość licznego podrzędu Caniformia. Zakłada się, że wszyscy znani przedstawiciele tego podrzędu wywodzili się od jednego psiopodobnego przodka, wspólnego dla wszystkich gatunków takich zwierząt.

W stosunku do pozostałych rodzin z rzędu zwierząt drapieżnych niedźwiedzie są zwierzętami o największej jednorodności wyglądu, wielkości, a także wykazują wiele podobieństw w budowie wewnętrznej. Wszystkie niedźwiedzie należą do największych przedstawicieli współczesnych drapieżnych zwierząt lądowych. Długość ciała dorosłego niedźwiedzia polarnego sięga trzech metrów przy masie w zakresie 720-890 kg, a niedźwiedź malajski należy do najmniejszych przedstawicieli rodziny, a jego długość nie przekracza półtora metra przy ciele waga 27-65 kg.

Wygląd, kolory

Samce niedźwiedzi są o około 10-20% większe niż samice, a u niedźwiedzi polarnych liczby te mogą wynosić nawet 150% lub więcej. Futro zwierzęcia ma rozwinięty i raczej gruby podszerstek. Wysokie, czasem kosmate włosy u większości gatunków mają wyraźną gęstość, a futro niedźwiedzia malajskiego jest niskie i raczej rzadkie.

Kolor sierści jest monochromatyczny, od odcienia czarnego jak węgiel do koloru białawego. Wyjątkiem jest panda, o charakterystycznym kontrastującym czarno-białym kolorze. W okolicy klatki piersiowej lub wokół oczu mogą występować jasne znaczenia. Niektóre gatunki charakteryzują się indywidualną i tzw. geograficzną zmiennością koloru futra. Niedźwiedzie wykazują wyraźny dymorfizm sezonowy, wyrażający się zmianami wysokości i gęstości ich futra.

Wszyscy przedstawiciele rodziny Bear wyróżniają się krępym i potężnym ciałem, często z dość wysokim i wyraźnym kłębem. Charakterystyczne są również mocne i dobrze rozwinięte, pięciopalczaste łapy z dużymi, nie chowanymi pazurami. Pazurami sterują potężne mięśnie, dzięki którym zwierzęta wspinają się na drzewa, kopią ziemię i z łatwością rozrywają zdobycz. Długość pazurów grizzly sięga 13-15 cm. Chód drapieżnego drapieżnika roślinogradnego, charakterystycznie szurający. Panda wielka ma szósty dodatkowy „paluch” na przednich nogach, który jest następstwem promienia w kształcie sezamu.

Ogon bardzo krótki, prawie niewidoczny pod futrem. Wyjątkiem jest panda wielka, która ma dość długi i dobrze widoczny ogon. Każdy niedźwiedź ma stosunkowo małe oczy, dużą głowę umieszczoną na grubej i z reguły krótkiej szyi. Czaszka jest duża, najczęściej z wydłużonym regionem twarzy i dobrze rozwiniętymi fałdami.

To interesujące! Niedźwiedzie mają wysoko rozwinięty zmysł węchu, a u niektórych gatunków jest on porównywalny do węchu psa, ale wzrok i słuch tak licznych i dużych drapieżników jest o rząd wielkości słabszy.

Łuki jarzmowe są najczęściej lekko rozstawione w różnych kierunkach, a szczęki mocne, co zapewnia bardzo wysokie wskaźniki siły zgryzu. Wszystkich przedstawicieli rodziny Bear charakteryzują się obecnością dużych kłów i siekaczy, a resztę zębów można częściowo zmniejszyć, ale ich wygląd i budowa najczęściej zależy od rodzaju żywienia. Całkowita liczba zębów może wynosić od 32 do 42 sztuk. Często obserwuje się również obecność zmienności osobniczej lub związanej z wiekiem w układzie zębowym.

Charakter i styl życia

Niedźwiedzie są typowymi samotnymi drapieżnikami, więc zwierzęta te wolą spotykać się wyłącznie w celu krycia. Samce z reguły zachowują się agresywnie i potrafią zabijać młode, które przez długi czas przebywają w pobliżu samicy. Przedstawiciele rodziny Bear wyróżniają się dobrą adaptacją do różnych warunków życia, dzięki czemu są w stanie zamieszkiwać regiony wysokogórskie, strefy leśne, lody arktyczne i stepy, a główne różnice dotyczą sposobu odżywiania i stylu życia.

Znaczna część gatunków niedźwiedzi żyje w nizinnych i górskich strefach leśnych o umiarkowanych lub tropikalnych szerokościach geograficznych. Nieco rzadziej drapieżnik występuje w strefach alpejskich bez gęstej roślinności. Niektóre gatunki są wyraźnie związane ze środowiskiem wodnym, w tym strumieniami górskimi lub leśnymi, rzekami i wybrzeżami morskimi. Arktyka, a także rozległe przestrzenie

To interesujące! Ocean Arktyczny jest naturalnym siedliskiem niedźwiedzi polarnych, a styl życia zwykłego niedźwiedzia brunatnego kojarzy się z lasami podzwrotnikowymi, tajgą, stepami i tundrą, obszarami pustynnymi.

Większość niedźwiedzi należy do kategorii lądowych zwierząt drapieżnych, ale niedźwiedzie polarne są półwodnymi przedstawicielami rodziny. Niedźwiedzie malajskie są typowymi zwolennikami na wpół nadrzewnego trybu życia, dlatego potrafią doskonale wspinać się na drzewa i wyposażać sobie schronienie lub tak zwane „gniazdo”. Niektóre gatunki niedźwiedzi wybierają jako swoje siedlisko doły w pobliżu systemu korzeniowego drzew oraz szczeliny o odpowiedniej wielkości.

Z reguły przedstawiciele rodziny niedźwiedzi i oddziału mięsożerców prowadzą nocny tryb życia, więc rzadko polują w ciągu dnia. Jednak niedźwiedzie polarne mogą być uważane za wyjątek od tych ogólnych zasad. Ssaki drapieżne, prowadzące samotny tryb życia, łączą się w okresie „zabaw godowych” i godów, a także w celu wychowania potomstwa. Zgrupowania takich zwierząt obserwuje się m.in. przy wspólnych wodopojach oraz na tradycyjnych żerowiskach.

Jak długo żyją niedźwiedzie?

Średnia długość życia niedźwiedzi w naturze może się różnić w zależności od cech gatunkowych tego drapieżnego ssaka:

• Niedźwiedzie okularowe - dwie dekady;
• niedźwiedzie brunatne apenińskie - do dwudziestu lat;
• niedźwiedzie brunatne Tien Shan - do dwudziestu lat lub ćwierć wieku;
• niedźwiedzie polarne - nieco ponad ćwierć wieku;
• Leniwce - niecałe dwadzieścia lat.

W niewoli przeciętna długość życia ssaka drapieżnego jest zwykle znacznie dłuższa. Na przykład niedźwiedzie brunatne mogą żyć w niewoli przez ponad 40-45 lat.

Rodzaje niedźwiedzi

Różny gatunki niedźwiedzi, pomimo utrzymującego się ogólnego podobieństwa typologicznego, mają one bardzo zauważalne różnice nie tylko w wyglądzie, ale także w podstawowych nawykach, a także stylu życia:

• Niedźwiedź okularowy lub andyjski (Tremarctos Ornatus) - 150-180 cm długości i 70-140 kg wagi, z kudłatą, czarną jak węgiel lub czarno-brązową sierścią. Wokół oczu charakterystyczne pierścienie w kolorze białym lub żółtawym, połączone z białą półkulą w gardle;
• Brązowy niedźwiedź syberyjski (Ursus arctos colllaris) - do 250 cm długości i średniej masie ok. 400-500 kg, z jasnobrązową lub ciemnobrązową sierścią i mocno zakrzywionymi, długimi, brązowymi lub czarnobrązowymi paznokciami;
• Siwy (Niedźwiedź grizzly) - rasa kontynentalna, charakteryzująca się ogólną wielkością, kolorem i stylem życia, odpowiadającą charakterystyce środowiska;
• Apeniński niedźwiedź brunatny (Ursus arctos marsicanus) - stosunkowo niewielki podgatunek niedźwiedzia brunatnego o średniej wadze w przedziale 95-150 kg;
• Kodiak (Ursus arcos middendörffi) - jeden z największych podgatunków lądowych, o długości do 2,7-2,8 mi wadze do 770-780 kg, o muskularnym i zwartym ciele, mocnych i długich kończynach, bardzo masywnej głowie i krótkim ogonie;
• Niedźwiedź brunatny Tien Shan (Ursus arctos isbellinus) jest małym, izolowanym podgatunkiem o długości ciała do 140 cm i masie nie większej niż 300 kg, charakteryzującym się długimi i lekkimi pazurami umieszczonymi na przednich nogach;
• Miś Pika lub Tybetański niedźwiedź brunatny (Ursus arctos pruinosus) - jeden z najrzadszych podgatunków niedźwiedzia brunatnego, wyróżniający się jasnoczerwoną głową, jaśniejszym kolorem pyska, brązową brodą i ciemnobrązowymi uszami;
• Brązowy miś gobi lub rozmaz (Ursus arctos gobiensis) - jeden ze stosunkowo niewielkich podgatunków niedźwiedzia brunatnego, o rzadkim i szorstkim futrze o jasnobrązowym lub białawo-niebieskawym kolorze;
• Niedźwiedź polarny lub Niedźwiedź polarny, znany również jako oshkui lub nanuk (Ursus maritimus) - największy mięsożerny ssak lądowy, dorastający do trzech metrów długości i wadze do tony, z bardzo charakterystyczną długą szyją i płaską głową, a także czarną skórą i pozbawioną pigmentu sierścią;
• Niedźwiedź białopierśny lub himalajski niedźwiedź (Ursus tibetański) - ma smukłą sylwetkę, ostry nos i cienką kufę, duże i zaokrąglone uszy. Średnia waga to 120-140 kg przy wzroście 80-85 cm;
• Gubach lub "Leniwiec niedźwiedź"(Melursus ursinus) - ma osobliwy wygląd, długość ciała do 180 cm przy wadze w przedziale 55-140 kg. Przedstawiciele gatunku mają bardzo masywne ciało i wysokie nogi, dużą głowę z płaskim czołem, mocno wydłużoną kufę, kudłatą i długą sierść, tworzącą nieporządną grzywę na szyi i ramionach;
• Biruang lub niedźwiedź malajski (Helarctos malayanus) - jest najmniejszym przedstawicielem rodziny o długości ciała nie większej niż półtora metra i masie w zakresie 26-65 kg. Silny i bardzo krępy drapieżnik ma krótką i szeroką kufę, krótką, gładką i twardą czarną sierść z żółtym dereszowatym odcieniem na kufie.

To interesujące! Obecnie wielu zoologów przypisuje panda nie niedźwiedziom, ale gigantycznym przedstawicielom rodziny Raccoon. Również status Grizzlies, które wcześniej wyróżniały się jako osobny gatunek, jest obecnie kwestionowany.

Wymarłe gatunki obejmują: niedźwiedzie jaskiniowe na Florydzie lub niedźwiedzie o krótkiej pysku (Tremars floridanus), gigantyczne niedźwiedzie o krótkiej pysku (Arstodus simus), małe niedźwiedzie o krótkiej pysku (Arstodus rristinus), niedźwiedzie Atlas (U.Arctos Crоwtheri ), kalifornijskie niedźwiedzie brunatne (U.arctos californicus), meksykańskie niedźwiedzie brunatne (U.arctоs nеlsоni), a także niedźwiedzie etruskie (U.etruscus), niedźwiedzie jaskiniowe (U.spelaeus) i Małe Niedźwiedzie Jaskiniowe (U.rossicus).

Powierzchnia, dystrybucja

Niedźwiedzie okularowe są jedynymi przedstawicielami rodziny niedźwiedzi zamieszkujących Amerykę Południową, gdzie drapieżnik preferuje górskie lasy Wenezueli i Ekwadoru, Kolumbii i Peru, a także Boliwii i Panamy. brązowy niedźwiedź - mieszkaniec dorzecza Leny, Kołymy i Anadyru, większości wschodniej Syberii i grzbietu Stanowoj, północnej Mongolii, niektórych regionów Chin i pogranicza wschodniego Kazachstanu.

Grizzlies występują głównie w zachodniej Kanadzie i na Alasce, a niewielka liczba osobników przetrwała w Ameryce kontynentalnej, w tym w Montanie i północno-zachodnim Waszyngtonie. Niedźwiedzie brunatne Tien Shan można znaleźć na pasmach Tien Shan, a także w Dzhungar Alatau, który ma peryferyjne pasma górskie, a Mazalai można znaleźć w pustynnych górach Tsagan-Bogdo i Atas-Bogdo, gdzie rzadkie krzewy i znajdują się suche kanały odwadniające.

Niedźwiedzie polarne są rozmieszczone okołobiegunowo i żyją w regionach okołobiegunowych na półkuli północnej naszej planety. Niedźwiedzie himalajskie o białej klatce wolą pagórkowate i górskie lasy Iranu i Afganistanu, Pakistanu i Himalajów, aż do Japonii i Korei. Przedstawiciele gatunku latem w Himalajach wznoszą się na wysokość trzech, a nawet czterech tysięcy metrów, a wraz z nadejściem chłodów schodzą do podnóża gór.

Niedźwiedzie leniwce żyją głównie w tropikach i subtropikalnych lasach Indii i Pakistanu, na Sri Lance i Nepalu, a także w Bangladeszu i Bhutanie. Biruangi są rozprowadzane z północno-wschodniej części Indii do Indonezji, łącznie z Sumatrą i Kalimantanem, a wyspę Borneo zamieszkuje podgatunek Helars malayanus eurysrylus.

Niedźwiedzie w ekosystemie planety

Wszyscy przedstawiciele rodziny Bear, ze względu na specyfikę diety i imponujące rozmiary, mają bardzo zauważalny wpływ na faunę i florę w ich siedliskach. Gatunek Niedźwiedź biały i brunatny biorą udział w regulacji całkowitej liczby zwierząt kopytnych i innych zwierząt.

To interesujące! Między innymi na niedźwiedziach różnych gatunków pasożytuje ogromna liczba pasożytów zewnętrznych, a także bardzo wiele pasożytów wewnętrznych.

Wszystkie roślinożerne gatunki niedźwiedzi przyczyniają się do aktywnego rozprzestrzeniania się nasion wielu roślin. Niedźwiedziom polarnym często towarzyszą lisy polarne, które zjadają swoją zdobycz.

Dieta niedźwiedzi

Niedźwiedzie okularowe są najbardziej roślinożerne w rodzinie, a ich główna dieta obejmuje trawiaste pędy, owoce i kłącza roślin, uprawy kukurydzy, czasem owady w postaci mrówek lub termitów. Ryby odgrywają ważną rolę w diecie niedźwiedzi syberyjskich, a Kodiaki są wszystkożerne, żywią się zarówno roślinami zielnymi, jagodami i korzeniami, jak i pokarmem mięsnym, w tym rybami i wszelkiego rodzaju padliną.

Niedźwiedzie szczupakowe lub tybetańskie niedźwiedzie brunatne żywią się głównie roślinami zielnymi, a także szczupakami, dlatego otrzymały swoją nazwę. Główną ofiarą niedźwiedzi polarnych są foki obrączkowane, foki brodate, morsy i wiele innych zwierząt morskich. Drapieżnik nie gardzi padliną, chętnie żywi się martwymi rybami, jajami i pisklętami, może jeść trawę i wszelkiego rodzaju wodorosty, a na terenach zamieszkałych szuka pożywienia na licznych śmietnikach.

W diecie niedźwiedzi białopierśnych lub himalajskich 80-85% stanowią produkty roślinne, ale drapieżnik jest w stanie wykorzystać jako pokarm mrówki i inne owady, a także bardzo pożywne mięczaki, a nawet żaby. Niedźwiedzie leniwce, jak mrówkojady, przystosowany do stosowania jako pokarm głównie owadów kolonialnych, w tym termitów i mrówek. Wszystkie biruangi są wszystkożerne, ale żywią się głównie owadami, w tym pszczołami i termitami, a także owocami i pędami, dżdżownicami i kłączami roślin.

Reprodukcja i potomstwo

Najczęściej w rozmnażaniu biorą udział niedźwiedzie, które osiągnęły wiek trzech lub czterech lat, ale proces ten u drapieżników nie zachodzi co roku, ale ze standardowym odstępem, który może wahać się od roku do czterech lat. Okres ciąży u samicy niedźwiedzia jest dość krótki i wynosi od 60 do 70 dni, ale opóźnienie w zagnieżdżeniu jajeczek płodowych może go znacznie wydłużyć. Liczba szczeniąt w jednym miocie może być różna i pozostawia od jednego do pięciu osobników. Gatunki hibernujące rodzą młode zimą bezpośrednio w legowisku.

Niedźwiedzie są zwierzętami monogamicznymi, z reguły uformowane pary są krótkotrwałe, a samce nie biorą czynnego udziału w opiece nad urodzonym potomstwem. Karmienie mlekiem trwa od trzech do dziewięciu miesięcy u różnych gatunków, a młode osobniki pozostają z samicą przez około półtora roku. Osobniki osiągają dojrzałość płciową w wieku od trzech do sześciu lat, ale procesy wzrostu u ssaków drapieżnych trwają do piątego, a czasem nawet dziesięciu lat.

Niektóre gatunki mają charakterystyczną wysoką śmiertelność w dzieciństwie i okresie dojrzewania. Na przykład śmiertelność kobiet w okresie dojrzewania baribale osiąga 52-86%, a około 10-30% nowo narodzonych młodych i około 3-16% osobników niedojrzałych ginie co roku w niedźwiedziach polarnych.

Naturalni wrogowie

Dorośli przedstawiciele rodziny Bear praktycznie nie mają naturalnych wrogów, a jedynie największe drapieżne zwierzęta z rodziny Feline oraz niektóre psowate stanowią szczególne zagrożenie dla młodych zwierząt. Głównymi naturalnymi wrogami niedźwiedzi himalajskich są wilki, Tygrysy amurskie.

Populacja i status gatunku

Liczba niedźwiedzi okularowych nie jest wystarczająco duża, dlatego zagrożony gatunek znajduje się na Czerwonej Liście IUCN. Ogólna populacja dorosłych Kodiaków również znacznie się zmniejszyła w wyniku niekontrolowanych polowań, więc drapieżnik został objęty ochroną państwa. Niedźwiedzie brunatne apenińskie są na skraju całkowitego wyginięcia, aw warunkach naturalnych dziś nie więcej niż 50-80 przedstawicieli tego podgatunku.

Niedźwiedzie brunatne Tien Shan są rzadkimi gatunkami, których liczba i zasięg gwałtownie spada, dlatego są chronione przez rezerwaty Aksu-Dzhabagly i Alma-Atinsky, rezerwaty Ałma-Atinsky, Lepsinsky i Toktinsky. Niedźwiedzie pika są eksterminowane w celu pozyskania żółci, która jest wykorzystywana w medycynie chińskiej, ale dokładne parametry stanu ochrony tego drapieżnika nie zostały jeszcze ustalone z powodu braku informacji.

Niedźwiedzie Gobi zasłużenie mają status „bardzo rzadkiego zwierzęcia” i są zagrożone całkowitym wyginięciem, co wynika z wyjątkowo małej liczebności populacji i znacznej wrażliwości podgatunku. Niedźwiedzie polarne rozmnażają się powoli i giną licznie w młodym wieku, dlatego są łatwo podatne na ataki i są umieszczane w IWC, a także w Czerwonej Księdze naszego kraju.

Ważny! V czerwona książka wprowadzono także jednego z przedstawicieli himalajskiego podgatunku niedźwiedzia - niedźwiedź białopierś Beludżystan, który jest na skraju całkowitego wyginięcia.

Niedźwiedzie leniwce są również wymienione w IWC i są zagrożone. Ponadto Biruangi należą do najrzadszych i najbardziej wrażliwych gatunków.

Niedźwiedzie i człowiek

Istnieje kilka znanych przypadków, w których duży niedźwiedź grizzly atakował ludzi, czasami ze śmiertelnym skutkiem. Ofiarami takiego niedźwiedzia są najczęściej turyści, którzy karmią duże drapieżniki. Ponadto każde wysypisko z odpadami żywnościowymi gromadzącymi się w pobliżu obozów turystycznych i namiotów może przyciągać do gryzienia, a zaburzony w procesie żerowania grizzly może stać się agresywny i zaatakować.

Niedźwiedzie himalajskie zachowują się również niezwykle agresywnie podczas spotkań z ludźmi, dlatego wiele przypadków ataków na ludzi jest dobrze znanych, w tym sytuacji, które zakończyły się zgonem.

Film o niedźwiedziach